Każdego roku, w okresie przedświątecznym, publikujemy wspomnienia mieszkańców naszej gminy, którzy z perspektywy własnych przeżyć, opowiadają jak wyglądały wigilie i Święta Bożego Narodzenia. W każdym wspominaniu tamtych trudnych, nie tylko dla jednostek, ale także dla rodzin chwil, przebija się przez kąciki ust każdego rozmówcy, moment radości, swoistego szczęścia czy poczucia spełnienia się.
Naszej dzisiejszej sędziwej wiekowo rozmówczyni,przyszło żyć w czasach przed wybuchem II wojny, w okresie okupacji hitlerowskiej, siermiężnego socjalizmu, by w końcu doczekać spokojnej starości w dzisiejszych czasach.

Zbigniew Szpoton- Dziś rozmawiam z jedną z najstarszych mieszkanek Białaczowa, Panią MARIANNĄ ŁUKASIK. Zanim przejdziemy do wspomnień, chciałbym pogratulować Pani dobrego zdrowia i przy tej okazji zapytać o receptę na takie zdrowie i życie.


Marianna Łukasik – Chyba nikt nie zna recepty na takie zdrowie i życie. To wszystko jest darem Boga. Co daje, trzeba przyjąć. Poza tym RODZINA. Mam bardzo dobrą opiekę córki i miłość całej rodziny. Jestem z tego powodu szczęśliwa.

Zbigniew Szpoton – W tym roku będzie Pani obchodzić po raz 90 Wigilię i Święta Bożego Narodzenia. Porozmawiajmy o tym, jak wyglądały przedwojenne święta, wigilie w okresie wojny i okupacji

Marianna Łukasik – Z racji swego wieku, wiele wspomnień już się zatarło w mojej głowie. Przedwojenne święta kojarzą mi się z biedą . Tak, nie ze skromnością ale biedą. Na stole wigilijnym było to co obrodziło w małym gospodarstwie rodziców. I jak to przed świętami, na nas dzieciach spoczywały obowiązki związane z porządkami w domu i ubieranie choinki. W tamtych czasach nie było jeszcze elektryfikacji, więc na choince paliły się małe świeczki a w domu lampy naftowe. W czasie okupacji święta mało się różniły, za to były przesiąknięte strachem z jednej strony i nadzieją z drugiej. Po wojnie było już inaczej, radośniej. W tym okresie przed świętami,same przygotowania rozpoczynały się dość wcześnie, ponieważ starannie gromadzono niektóre składniki do potraw wigilijnych. W kuchni zaczynał panować gwar. Tradycja nakazywała, oprócz przyozdobienia drzewka iglastego, położyć pod obrusem sianko i gdzieś w chacie snopek nie młóconego zboża. Pierwsze miało symbolizować ubogą stajenkę, drugie zwiastować bogate żniwa. Po jakimś czasie doprowadzono do Białaczowa elektryfikacje i była to dodatkowa radość. Takie to były czasy.

Zbigniew Szpoton – Jakie potrawy wigilijne, w tych trudnych i biednych czasach pojawiały się na stole wigilijnym?

Marianna Łukasik – Potrawy wigilijne w tym czasie to groch z kapustą, pierogi z grzybami,kompot z suszonych jabłek i śliwek, barszcz wigilijny z grzybów, placki. To wszystko robiliśmy wspólnie. Pózniej na stole były także ryby. Tradycyjnie zmówiliśmy modlitwę i podzieliliśmy się opłatkiem.

Zbigniew Szpoton – Pasterka była obowiązkowa?

Marianna Łukasik – Tak pasterka była obowiązkowa. Pamiętam jak mrozne i śnieżne były tamte święta. Jak szliśmy na pasterkę to mróz skrzypiał pod nogami.

Zbigniew Szpoton – Pamiętam ,że Wasza liczna rodzina, w latach powojennych, aż do połowy lat 70- tych, mieszkała na ulicy wówczas Kościelnej, w tzw dworku modrzewiowym. Był to dworek</b> /czytaj więcej/

13 grudnia 1981r, o północy w naszym kraju wprowadzono stan wojenny. Trwał do 22 lipca 1983 roku. Ten szczególny okres w dziejach kraju, opisuję moimi oczami, żołnierza zasadniczej służby wojskowej, w jednostce w Krakowie. W moich wspomnieniach z tamtego okresu (niedokończona książka nosi roboczy tytuł ,,Stan wojenny w krzywym zwierciadle") zawieram opis zdarzeń tych przygnębiających i strasznych, ale także zabawne historie z bycia żołnierzem w tym czasie. Dziś przytoczę tylko fragmenty, początku zderzenia się z hasłem ,,stan wojenny"


,,Każdy z nas domyślał się że nic dobrego nas nie czeka. Jak to starzy, wprawieni w boju żołnierze pocieszaliśmy się wzajemnie. Jedni z uśmiechem na twarzy, inni z zasępionymi twarzami, rozważali swoją, naszą przyszłość. A co będzie jak naprawdę dojdzie do wojny? Tylko kogo z kim? Przecież nikt na nas nie napadł. A może chce napaść? Też nie, bo by trąbili o tym w dzienniku telewizyjnym (tuba propagandowa ówczesnej władzy), który wojsko musiało obowiązkowo, codziennie o 19,30, oglądać. Z codziennych informacji jakie dało się słyszeć w dzienniku, wynikało że władza już miała dość strajków i żądań związków zawodowych.
Nie, to niemożliwe , żeby Polak przeciwko Polakowi wystąpił. W żołnierskiej sali, w oczekiwaniu na dalsze rozkazy, rozgorzała dyskusja..............Minęło dobre 20 minut i do sali wszedł starszy kapral Góra, a za nim pozostali dowódcy drużyn. Z min, jakie towarzyszyły na ich twarzach, można było się spodziewać tylko niedobrych wieści. Ktoś bliżej drzwi włączył wszystkie lampy i żyrandole w sali. Zrobiło się niby jaśniej /czytaj wiecej/

,,Chcę wymienić pokrycie dachowe na swoim domu, z eternitu na blachodachówkę. Chcę to zrobić NA SWOIM DOMU, ZA SWOJE PIENIĄDZE, ale to nie takie proste"
Z tym twierdzeniem, zgłosił się do nas mieszkaniec Białaczowa, który przyniósł również pismo od Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. W tym piśmie, jak możecie Państwo przeczytać jest mnóstwo odwołań do przepisów administracyjnych i konserwatorskich. Urząd WZYWA petenta do uzupełnienia braków. I tu zaczynają się schody dla przeciętnego Kowalskiego. A to opłata w wysokości 82 zł z tytułu pozwolenia, a to wymóg dostarczenia tytułu prawnego do ,,korzystania z zabytku" (wyciąg z KRS ok 130 zł) i w końcu projekt budowlany badz część projektu budowlanego ,, w zakresie niezbędnym do oceny wpływu planowanych robót budowlanych na zabytek albo program robót budowlanych z podpisami autorów dokumentacji"

Przypomnijmy- petent chce tylko wymienić pokrycie dachowe!!!!!!!!!!!

Szanowni urzędnicy (urzędasy) takich i podobnych urzędów. Treść pisma powinna urzędowego powinna być zrozumiała także dla odbiorcy. Ale zostawmy ten odwieczny problem administracyjny i sztukę komunikacji.

Nasz czytelnik za naszym pośrednictwem zwraca się z prośbą do Urzędników i Radnych Białaczowa, by naprawić błąd, który popełnił w 1982 roku wójt i radni naszej gminy. Sprawujący wówczas władzę, zgodzili sie by obszar naszej gminy wpisać do rejestru zabytków ,,historycznego układu urbanistycznego, ruralistycznego......." Cokolwiek znaczą te sformułowania w ostatnim zdaniu, trzeba zrobić wszystko by wyłączyć cały obszar z rejestru zabytków, a pozostawić tylko obiekty zabytkowe ,a w najgorszym przypadku pozostawić w rejestrze ścisłe centrum Białaczowa.
Z takim postulatem, nasza redakcja, wspólnie z mieszkańcami naszej gminy, występuje do Pani Wójt i radnych gminnych. Jak nam wiadomo, podobne problemy maja mieszańcy Wąglan, Miedznej, Petrykóz. Tylko czy nasze władze gminne stać bedzie na taki wysiłek? Problem ten będziemy monitorować.

Zbigniew Szpoton

Z prośbą o interwencję w sprawie smogu w Białaczowie, zostałem poproszony przez kilka rodzin, mieszkających na co dzień w centrum Białaczowa. Wskazali jednocześnie winowajcę tak dramatycznego stanu powietrza. Poinformowali mnie, że kilkakrotne próby interwencji u właściciela zakładu produkcyjnego, zlokalizowanego w centrum, oraz zgłoszenia w Urzędzie Gminy w Białaczowie, nie przynoszą żadnego rezultatu, stąd prośba o interwencję w naszej Redakcji. ,,Moje dzieci już dwukrotnie w ciągu 3 miesięcy mają problemy z górnymi drogami oddechowymi.”- powiedziała mi jedna z matek. Inna oznajmiła że nie da się wywiesić prania na podwórku, gdyż za czas jakiś, pranie oblepione jest w cząsteczki czegoś co jest spalane. Kolejny z mieszkańców twierdzi że nie da się przewietrzyć mieszkania, gdyż z chwilą otwarcia okien przedostaje się swąd wyziewów z komina z tego zakładu.

Zaopatrzony w urządzenie do pomiaru stanu powietrza ( wypożyczonego ze szkoły Podstawowej w Białaczowie), podjąłem próby zbadania tego o czym mówią mieszkańcy.
Oznajmiam jednocześnie, iż moje pomiary, dokonane w ciągu 3 dni w godzinach 11,30 i 18,30, nie mogą stanowić o jednoznacznych i do końca obiektywnych wnioskach. Po pierwsze, pomiar winno się dokonywać w dłuższym ujęciu czasowym i wyliczyć średnią dobową. Po drugie, pomiar zanieczyszczenia, powinien być dokonany przez kompetentny Urząd np. Urząd Ochrony Środowiska, przy pomocy profesjonalnych urządzeń pomiarowych. Ponadto, udział w zanieczyszczeniu powietrza maja sami mieszkańcy, opalając swoje domy węglem . Stąd wynikała moja zeszłoroczna interwencja w Radzie Gminy w sprawie zakupu ,,EKO-słupka”

CO TO JEST PYŁ ZAWIESZONY PM 2,5 I PM 10?

Pył zawieszony PM 2,5- to cząsteczki szkodliwych i trujących związków chemicznych o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra, występującej najczęściej w formie aerozolu, ( mniejsze niż średnica włosa), niezauważalne i niewyczuwalne. Tego rodzaju pyły są najgrozniejsze dla zdrowia człowieka, bo przedostają się do GÓRNYCH DRÓG ODDECHOWYCH,PŁUC I KRWIOOBIEGU.

Pył zawieszony PM 10 to mieszanina stałych cząsteczek o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów. Są to metale ciężkie, dwutlenek siarki, tlenki azotu, metale ciężkie tj, kadm,ołów, mangan,chrom, silnie toksyczne związki chemiczne zwane dioksynami. Są one szkodliwe dla oczu, spojówek, układu oddechowego.

Polska ma najbardziej liberalne normy w Europie, jeśli chodzi o zanieczyszczenie powietrza i wynoszą:
PM 2,5- (norma ustalona przez WHO) to 25 mikrograma w m3
PM 10- ( norma krajowa) to 50 mikrograma w m3

Oto wyniki pomiarów:
Miejsce pomiarów- Rynek, koło Ratusza

02 listopada 2021 godz 18,30 ( pogoda wietrzna) PM 2,5 = 77 ug ( norma przekroczona o 300%)
PM 10 = 120 ug( norma przekroczona o 120%)

08 listopada 2021 godz 18,30( pogoda bezwietrzna)PM2,5=226ug(norma przekroczona o 800%)
PM10=433ug(norma przekroczona o 800%)

09 listopada 2021 godz 18,30(pogoda bezwietrzna)PM2,5=498ug(norma przekroczona o 1900%)
PM10=w mierniku zabrakło skali po tym jak pokazał 999ug ( norma przekroczona o ponad 2000%)

10 listopada 2021godz 11,30( pogoda bezwietrzna) PM2,5=423ug(norma przekroczona o 1600%)
PM10= 726ug(norma przekroczona o 1400%)

WEDŁUG WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) DŁUGOTRWALE NARAŻENIE NA DZIAŁANIE PYŁU PM2,5 SKRACA ŻYCIE STATYSTYCZNEGO POLAKA AŻ O 10 MIESIĘCY.

Powyższy materiał dedykuję miejscowym radnym, którzy uważają że problem SMOG-u w Białaczowie nie występuje, a instalacja ,,EKO-słupka „ zepsuje wizerunek miejscowości.


Zbigniew Szpoton