Święta już za nami, ale my chcielibyśmy wrócić wspomnieniami do tej naszej pięknej tradycji i przedstawić ją czytelnikom KGW - Białaczów. Otóż Święto Bożego Narodzenia jest najważniejszym wydarzeniem w roku, okresem radości i szczodrości. Jego korzenie, tradycje, jak również zwyczaje i obrzędy znane nam dzisiaj, są bardzo stare.
W czasie świąt obowiązuje nas specjalny uroczysty wystrój. Na ulicach już parę dni przed świętami można oglądać kolorowe dekoracje, lampki, choinki, a także Mikołaja. Przystrajamy też swoje domy i balkony. W domu wieszamy do ozdoby jemiołę, która ma przynieść pomyślność w rodzinie i w domu. Kolejnym ważnym symbolem tych świąt jest choinka, którą ubieramy w dzień wigilijny lub 23 grudnia, jest to zwyczaj przynoszenia do domu żywego drzewka sosnowego lub jodły, ponieważ zielone drzewo symbolizuje życie i narodziny Zbawiciela, jak również siłę, zdrowie, urodzaj i szczęście. Dawniej ozdabiano i dekorowano drzewka wyłącznie ozdobami własnego pomysłu: piernikami, cukierkami, gwiazdkami, orzechami, ptaszkami, papierowymi aniołkami, mikołajami, świeczkami. Wieszano owoce mające zapewnić urodzaj: jabłka i orzechy oraz słodycze: pierniki, ciasta własnego wypieku, cukierki. Obecnie na choinkach zawieszamy kolorowe bombki, łańcuchy i lampki, które zastąpiły świeczki. W wigilię pod choinką układa się podarunki dla najbliższych, jest to stary zwyczaj obdarowywania prezentami w ten wigilijny dzień. Odbiorcami świątecznych upominków są przede wszystkim dzieci, które wierzą w istnienie tajemniczego świętego Mikołaja, który wślizgując się np. przez komin niezauważony, zostawia grzecznym dzieciom podarunki, a urwisom rózgi. Legenda o świętym Mikołaju, patronie dzieci i żeglarzy, mówi, że był on biskupem w Azji mniejszej. Podziwiany był za szczególną dobroć i hojność okazywaną biednym. Prawdopodobnie to właśnie od tej postaci pochodzi nasz miły staruszek przynoszący prezenty w wigilijny wieczór.
Jednym z najważniejszych obrzędów tych świąt jest: wigilia, która przypada w dzień poprzedzający Święto Bożego Narodzenia. O wigilii mówi się, że jest to dzień wyjątkowy w całym roku o charakterze bardzo nastrojowym. Nazwa jej pochodzi z łacińskiego słowa ,,vigilia?, oznacza czuwanie. Jest to przygotowanie się do świąt i zachowała się w obrzędach Bożego Narodzenia.
W tym dniu wierzono, i niektórzy wierzą do dziś, w różne przesądy, na przykład: ?Jakiś w Wigilię, takiś cały rok? albo, ?Kto oberwie we Wigilię, ten będzie bity cały rok?.
Dlatego dzieci w tym dniu były grzeczne i posłuszne, żeby nie zasłużyć na karę, bo tak mogło być przez następny rok. Przestrzegano punktualności, często aż do przesady, również nie pożyczano, żeby nie robić tego w nadchodzącym nowym roku. Nie można było rąbać drewna, bo przez cały rok bolałaby głowa, ani nie wbijać gwoździ, żeby zęby nie bolały. Nie należało prać, wieszać i prasować bielizny, a także wykonywać żadnych ciężkich, hałaśliwych prac i czynności. Kiedyś wierzono, że jak przyjdzie obcy mężczyzna w dzień wigilijny do domu to przyniesie szczęście, jeżeli przyjdzie kobieta, to nieszczęście.

Do wigilii należało spłacić wszystkie długi, żeby się ich nie miało przez cały nadchodzący rok. Kiedyś popularnym zwyczajem było w noc wigilijną przewiązywanie drzew owocowych słomą, aby latem było dużo owoców. W dniu wigilii obowiązuje post ścisły, był i jest ściśle przestrzegany.
W wigilię należało wcześnie wstać, ale nie powinno się nikogo budzić, inni powinni obudzić się sami. Wcześnie rano wierni idą na ostatnie roraty. Starsi ludzie poszczą za zwyczaj w jakiejś intencji za zdrowie w rodzinie, przeważnie bliskich. Od wczesnego ranka cały dzień domownicy przygotowują się do wieczerzy i świąt.
Mężczyźni na wsi jedynie sprzątają obejścia i wykonują drobne prace porządkowe. Kobiety, jako gospodynie sprzątają dom oraz przygotowują wieczerzę i potrawy na dwa dni świąt, aby nie gotować w tych dniach, tylko mieć już wszystko przygotowane dla gości.
Najważniejsza w tym dniu jest wspólna wieczerza. Stół wigilijny nakrywa się białym obrusem, przy świątecznym stole musi znajdować się siano, dla upamiętnienia miejsca narodzin Syna Bożego w ubogiej stajence. Przy stole pozostawia się również dodatkowe nakrycie dla zbłąkanego wędrowca, mówi się, że jest to miejsce symbolizujące pamięć o tych, którzy niegdyś zasiadali przy nim, a teraz nie ma ich w świecie żywych.
Stół musi być przygotowany przed rozpoczęciem wieczerzy, ponieważ dawniej wierzono, że wszystko, co potrzebne powinno stać na stole, aby ani gospodyni, ani nikt inny nie musiał wstawać od stołu podczas jedzenia, w przeciwnym razie rodzinę czekałoby nieszczęście.
Do kolacji ubieramy się odświętnie. Według tradycji wieczerza rozpoczyna się od ukazania pierwszej gwiazdki na niebie. Symbolizującej gwiazdkę betlejemską, która prowadziła Trzech Króli do Narodzonego Jezusa. Kolację rozpoczyna głowa lub senior rodziny wspólną modlitwą i odczytaniem fragmentu Ewangelii o narodzeniu Jezusa.
Potem łamiemy się opłatkiem życzymy sobie wtedy ?pomyślności, zdrowia i błogosławieństwa bożego, przepraszamy za krzywdy, za złe słowa i złości".

Opłatek jest symbolem jedności i zgody w rodzinie. Na stole wigilijnym powinno znajdować się 12 potraw, a każdy z uczestników wieczerzy powinien skosztować każdego z nich, by zapewnić sobie pomyślność w nadchodzącym roku. Tradycyjne postne dania wigilijne to m. in. barszcz czerwony z uszkami, pierogi z kapustą i grzybami, kapusta z grochem, śledź, kutia, kompot z suszonych owoców oraz przyrządzona na różne sposoby ryba (karp). W wielu domach po kolacji wigilijnej śpiewa się kolędy. Mówi się, że takie wspólne kolędowanie podczas spotkania rodzinnego jest pięknym staropolskim zwyczajem i oby jak najdłużej był kontynuowany. Do najpopularniejszych kolęd śpiewanych podczas wigilii są: ,,Lulajże Jezuniu?, ,,Przybieżeli do Betlejem?, ,,Wśród Nocnej Ciszy?, ,,Cicha Noc? i wiele innych. Kolendy stały się dla nas nieodzowną częścią świątecznego rytuału. Po uprzątnięciu po wieczerzy wigilijnej wszyscy udają się pod choinkę po prezenty. Dawniej dzieci otrzymywały jabłka, pierniki, orzechy lub inne łakocie.
Następnym ważnym elementem Bożego Narodzenia jest tzw. Pasterka, czyli msza święta, która odprawia się o północy z 24 na 25 grudzień, podczas niej modlimy się i śpiewamy kolędy. Głównym obrazem w obrzędzie bożonarodzeniowym jest scena narodzin Jezusa w stajence otoczonej zwierzętami, pasterzami, aniołkami oraz hołd złożony mu przez Trzech Króli przybyłych z odległych krajów. Obraz ten często znajdujemy na pocztówkach świątecznych, które wysyłamy do najbliższych.
Noc wigilijną uważa się za niezwykłą. O północy ludzkim głosem mówią zwierzęta, a usłyszeć to może tylko osoba o czystym sercu.
Pierwszy dzień Świąt Bożego Narodzenia (25 grudnia) według tradycji jest to święto rodzinne. Najpierw idzie się do kościoła, a potem wspólnie spędza się czas i spożywa obiad świąteczny i kolację. Dawniej wystrzegano się wszelakich prac, poza tymi, które były koniecznością. Obecnie te nakazy nie są już przestrzegane tak rygorystycznie jak kiedyś. Dotychczas jednak pierwszy dzień świąt spędza się w spokojnym uroczystym nastroju, zwykle w gronie najbliższej rodziny. Domownicy przeważnie jedzą potrawy jeszcze z wigilii lub specjalnie przygotowany odświętny obiad: rosół z kury, kluski, rolada, gęś lub kaczka, kapustę, kompot z suszonych owoców. Do posiłków podaje się napoje chłodzące, pierniki i ciasto z kawą lub herbatą. Na stole są też wędliny: szynka, baleron, kiełbasa i inne specjały.
Drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia (26 grudnia), to dzień św. Szczepana, pierwszego męczennika. Według dawnej tradycji w kościele święciło się i święci owies. Poświęcony owies jest wysiewany w polu, co daje błogosławieństwo w św. Szczepana. Drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia również otwiera czas zabaw i poczęstunków. W tym dniu przyjmuje się gości albo idzie się w gości do krewnych, znajomych i przyjaciół.. Na śniadanie i kolację podaje się przygotowane specjalnie na święta potrawy. Na obiad podaje się jak w pierwszym dniu odświętne dania. Od tego święta rozpoczyna się kolęda, odwiedzanie domów przez kapłana i ministrantów. Podczas kolędy kapłan błogosławi domowników oraz dom, w którym mieszkają. Na drzwiach wejściowych ministranci piszą kredą inicjały K+M+B, są to imiona trzech mędrców - Kacper, Melchior i Baltazar. W ten dzień tradycyjnie gospodarz idzie rano do stajni i daje zwierzętom, m. in. krowom, chleb i opłatek, który ma zapobiegać chorobom, a także na pamiątkę obecności zwierząt w betlejemskiej stajence.
Chce tu podkreślić, że ze Świętami Bożego Narodzenia jest związanych wiele pięknych i ciekawych zwyczajów, nie można o nich zapominać, siadając w przyszłym roku do wigilijnego stołu.