Historia, Zabytki, Fundatorzy Białaczowa
Dodane przez zbigniew dnia Listopad 30 2023 18:23:32
WŁAŚCICIELE I DZIEDZICE

W Dekanacie Opoczyńskim z 1913 roku ,ks Jan Wiśniewski pisał:,,Już w 1233 r znany jest Krzesław comes de Balacow". Z Białaczowa pochodzi także Jan (brat Krzesłwa) Prandota, biskup Krakowski (zm.1262r) założyciel miasteczka i parafii. Za Długosza, dziedzicem miasta był Odrowąż. Spalone w czasie pożaru przywileje miasta wznawia Piotr Odrowąż (dziedzic Białaczowa). Miasto miało przedmieścia: Ossę i Jeżów''

,,Przywilej Kazimierza króla potwierdzili: w niedzielę kwietnia 1509 r w Piotrkowie król Zygmunt I, w piątek po Oczyszczeniu N.M.P. W 1563 r również w Piotrkowie, Zygmunt August, daje miastu prawo magdeburskie. To samo Stefan Batory w dn.23 stycznia 1578 r. Zygmunt III dn.28 maja 1615r i Władysław IV dn 6 stycznia 1640 r w Warszawie. W tym samym czasie Białaczów w części należy do rodziny Straszów, herbu Odrowąż, w częśći zaś do Korwinów Kochanowskich.”,,W 1671 r w zameczku Białaczowskim dn. 12 grudnia między Antonim na Białaczowie Kochanowskim i Zofią Rudzińską, oraz innymi potomkami, następuje dział miasteczka Białaczowa.” W 1723 roku nabywcą części dóbr Bialaczowa staje się Franciszek z Dębian Dembiński, kasztelan wojnicki. Po nim dziedziczy Ludwik Dembiński, kasztelaniec wojnicki. W 1727 roku nabyła Białaczów Jan Małachowski, starosta Opoczyński.,, W dniu 2 lipca 1787 roku Stanisław syn Jana hrabia Małachowski, marszałek wielkiego Sejmu, dziedzic Białaczowa, daje miastu przywilej, który wraz sześcioma poprzednimi w dniu 1788 roku potwierdza Stanisław August.” Przypomnijmy- przywilej między innymi uwalnia mieszczan od poddaństwa, potwierdza prawo magdeburskie i określa lokalizację miasta.

FUNDATORZY I ZABYTKI

,,Ratusz"

,,W 1797 roku wymurowany był w Białaczowie, kosztem Stanisława hrabiego Małachowskiego ratusz (dziś zw. Magistratem) z obu stron którego na wmurowanych płytach widnieje napis, wyrobiony żelaznymi literami: ,,CONSILIO ET JUSTITIAE SACRUM MDCCXCVI” (Miejsce dla rady i sprawiedliwości jest świete 1796 -autor)
,,Pałac"
,,W 1800 roku Sranisław hr. Małachowski wzniósł w Bialaczowie pałac, którego boczne skrzydła półkolisto są zaokrąglone.Zachowane w pałacu listy i plany dowodzą że gmach ten stawiał architekt Kubicki.

,,Dwór"

Dawny dwór stał na prost kościoła, po drugiej stronie drogi. Obecny proboszcz ks. St. Laskowski pamieta ów dwór o dużych oknach, rozebrany przed kilkunasty laty. Dziś na tem miejscu stoi szwajcarski domek dla ogrodnika.Dalej wznoszą się sztuczne ruiny, zaś po drodze idąc przez park ku pałacowi, po lewej stronie drogę ujrzymy wyspę z zasklepionemi piwnicami;nazywają ją wyspą Kochanowskiego, z tego wniosek że albo Kochanowscy, właściciele Bialaczewa usypać ją kazali, albo na cześć wielkiego poety, którego matka była Białaczewska z Policzny, wyspę tak nazwano'

,,Kościół"

,,Miejscowa tradycja twierdzi, ze dawny kościól stał w tem miejscu, w którem stoją dziś zabudowania dworskie i gorzelnia. Że w miejscu obecnego kościola stała dawniej kaplica dworska (dzisiejsze prezbyterjum) , do której przybudowano nawę. Wtedy dawny kościól rozebrano.
Fundatorem kościola w Białaczowie był Jan Prandota Odrowąż piszący się z Białaczewa, biskup krakowski.” ,,Dn. 21 maja 1778 roku skutkiem uderzenia pioruna zgorzał wierch kościelny z sygnaturką. Lud ratując wnetrze kościola popsuł organy, ambonę, poniszczył ołtarze” Pod kościołem znajduje się sześć sklepionych grobów w których spoczywają dziedzice, fundatorzy, matki biskupów Załuskich, notariusz.

DAWNE NAZEWNICTWO MIEJSCOWOŚCI.

,,Do parafii należało 12 wiosek prócz miasta: PARCZEW,ZAKRZEW,SANDÓW,GIEŻÓW,SOBIEŃ, OSSA, MIEDZIONE, WOLA RADWAN,ZELAZOWICE,MIEDZNA I WĄGLANY.”


Powyższe opracowania pochodzą z,,akt komisji Wojewody Sandomierskiego, w archiwum gub.Radom"

Zbigniew Szpoton