Najstarszy zabytek Białaczowa
Dodane przez zbigniew dnia Wrzesie� 08 2023 09:27:20
Pierwsze wzmianki o Białaczowie pochodzą z XIII w. Z tamtego czasu pochodzi zapis o parafii i kościele w naszej miejscowości. Jednak, nigdzie nie możemy znależć potwierdzenia, że wspomniany w zapisach historycznych kościół, znajdował się w tym miejscu, w którym aktualnie jest usytuowany. Z osobistych rozmów z Panią Heleną Mycielską, córką hr.Broel Platera,( miałem taką przyjemność, gdyż mieszkaliśmy w tej samej dzielnicy krakowskiej) dowiedziałem się że pierwotnie kościoł, a właściwie kaplica, umiejscowiona była w południowej części Białaczowa,w części nazywanej Wygnanów. W XIV wieku,w przypałacowym parku nad niewielkim dopływem rzeki Wąglanki, wybudowano budowlę zwaną ,, Zamkiem Odrowążów" lub ,,Wyspą Kochanowskiego", gdyż z Białaczowa wywodzi się matka naszego wielkiego poety Jana. Zamek otoczony był fosą. I właśnie tu usytuowane są ruiny dawnego zamku
. Dziś obiekt ten manifestuje się jako owalny w rzucie kopiec ziemny, otoczony częściowo nawodnioną fosą. W centralnej części górnego plateau znajdują się relikty murowanego budynku tworzące ciąg pomieszczeń o wymiarach 12×22 m, uzupełniony od północnego–zachodu prostokątnym w rzucie aneksem. Podczas przeprowadzonych w roku 1997 wykopalisk archeologicznych ustalono funkcję oraz wstępnie określono chronologię obiektu. Pozyskano także dużą ilość ruchomego materiału zabytkowego, łącznie 3473 przedmiotów, z czego najliczniejszą grupę stanowiła ceramika naczyniowa – 2975 fragmentów.
,,W mniejszych ilościach wystąpiły kafle piecowe, zabytki szklane i metalowe oraz destrukty kości zwierzęcych. Na podstawie analizy zabytków ruchomych określono początek użytkowania nasypu ziemnego na okres późnego średniowiecza (XIV wiek). Nie natrafiono jednak na żadne ślady budowli z tego okresu. Takie datowanie potwierdzają również źródła pisane, gdyż „castrum” białaczowskie wzmiankowane jest po raz pierwszy pod rokiem 1385. Natomiast powstanie murowanego dworu należy wiązać z połową XVI stulecia, kiedy to Białaczów znajdował się w rękach Kacpra Kochanowskiego (syna Anny Białaczowskiej i Piotra Kochanowskiego). Początkowo była to kamienica o wymiarach 12×15 m. W XVII wieku, zgodnie z rosnącymi potrzebami użytkowymi, dwór rozbudowano do formy zbliżonej w rzucie do litery „L”. Tenże obiekt wzmiankowany był w dokumencie z 1671 roku i określony jako „zameczek”. Po wybudowaniu klasycystycznego pałacu, na początku XVIII stulecia, dwór został opuszczony przez mieszkańców, a następnie pełnił funkcję lodowni–spiżarni."
Powróćmy do współczesności. Przez wiele lat publikacji materiałów na ten temat, intrygowała mnie sprawa podziemnych korytarzy, odchodzących z tego miejsca. Różne legendy opowiadano na temat tych tajemniczych
ciąg dalszy- odnośnik ,,czytaj więcej"
Rozszerzona zawartość newsa
,,lochów" Wytrawni pasjonaci historii naszej miejscowości, trwają na stanowisku, że takowe korytarze istniały i istnieją. Ja również należę do tej grupy. Kilka lat temu, udało mi się rozmawiać z naocznymi świadkami , którzy odważyli się, zanim nie zamurowano wejść, penetrować początkowe części korytarzy. Miejscowi ,,archeolodzy" opisali mi jak wyglądały korytarze i z czego były zbudowane. Jedni znalezli gadżety pochodzące z II wojny, inni zaś, dwie szable, które znalazły swoje miejsce w ich mieszkaniu, nad kominkiem. Kolejnym potwierdzeniem o istnieniu korytarzy jest nagranie geotechniczne, będące własnością jednego z potencjalnych (wówczas) inwestorów na tym terenie. Z nagrania wynik że od ruin dawnego zamku biegną dwa korytarze, jeden w stronę pałacu, drugi do kościoła. Przeprowadziłem w tym temacie rozmowy z Wydziałem Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego, który podejmie się badań, jeśli udostępnione zostaną dowody na istnienie korytarzy.. Niestety, do dziś nie mogę uprosić osobę, która jest w posiadaniu tych dowodów, a którą osobiście znam i pozdrawiam.
Czas nieubłagalnie dewastuje to tajemnicze miejsce, a żeremie bobrów przyczyniają się do całkowitego zalewania nie tylko tego, istniejącego, w tej części Białaczowa zabytku.
Zbigniew Szpoton
Zródło:- 1. Wiktoria Długoszewska, Janusz Pietrzak, Badania archeologiczno-architektoniczne i prace zabezpieczające przeprowadzone w obrębie reliktów dworu na kopcu (stanowisko 3) w Białaczowie, gm. Białaczów woj. piotrkowskie, „Łódzkie Sprawozdania Archeologiczne”, t. 4, 1998, s. 205-215.
2. Gabriela Ziółkowska, Murowany dwór na kopcu w Białaczowie koło Opoczna w świetle badań terenowych z lat 1997-1998, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Archaeologica”, t. 24, 2004, s. 167-203.
Autorami zdjęć są Wiktoria Długoszewska i Janusz Pietrzak. Fotografie pochodzą z Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi Delegatura w Piotrkowie Trybunalskim.